Studiegids

nl en

Nederlandse literatuur en cultuur van de 20e eeuw

Vak
2015-2016

Toegangseisen

Bekend wordt verondersteld: F.W.A.Korsten, Lessen in literatuur. Vantilt, Nijmegen.

Beschrijving

Wat zijn dat eigenlijk, moderne schrijvers? Wat doen ze en welke rol spelen hun verhalen in onze samenleving? Welke impact had de opkomst van televisie na de Tweede Wereldoorlog op de literatuur? En waarom maken we eigenlijk onderscheid tussen hoge en lage cultuur? Al deze vragen komen aan bod in deze cursus, die de ontwikkeling van de Nederlandse literatuur en cultuur van 1900 tot vandaag verkent, van Nijhoff tot Mutsaers en Grunberg.

Literatuur ontstaat niet in een isolement: ze wordt gevormd door haar tijd en staat steeds in wisselwerking met die tijd. Meer zelfs: literatuur bouwt mee aan ons collectieve geheugen en geeft aanleiding tot reflectie op onze eigen tijd. Hoe maken wij vandaag bijvoorbeeld kennis met de Tweede Wereldoorlog? Door Het dagboek van Anne Frank, of door de Amerikaanse tandarts Norman Corinth die in Het stenen Bruidsbed van Harry Mulisch (1959) terugkeert naar het Duitse Dresden dat hij bombardeerde. Willen we onze eigen tijd begrijpen, dan moeten we de literatuur begrijpen; en willen we de literatuur begrijpen, dan moeten we deze in historische context kunnen plaatsen. Daarom maken we in deze cursus uitgebreid kennis met de Nederlandse literatuur en cultuur van de twintigste eeuw: zo leren we de huidige rol van literatuur in onze samenleving begrijpen en aan de hand van literatuur leren we nadenken over onze eigen samenleving. Bovendien leren we dat historische vraagstukken over moderne Nederlandse literatuur en cultuur vanuit verschillende interpretatiekaders benaderd kunnen worden: modern, avant-garde, post-modern.

De Nederlandse literatuur en cultuur wordt in deze cursus steeds bestudeerd in internationaal verband (we vergelijken Nederland met andere Europese landen), in institutioneel verband (de opkomst van uitgeverijen, bestsellers, televisie), in sociaal-politiek verband (hoe literatuur zich verhoudt tot de sociale veranderingen in Nederland en Europa), en in poëticaal verband (we bestuderen de belangrijkste kunststromingen van Europa). In deze cursus maken we ook kennis met verschillende handboeken over de geschiedenis van de Nederlandse literatuur (zie literatuurlijst) en bespreken we de verschillende historische benaderingen.

Leerdoelen

Aan het eind van de cursus zijn deelnemers:
(1) vertrouwd met de Nederlandse literatuur en cultuur van de twintigste eeuw;
(2) in staat om deze literatuur en cultuur in internationale, historische, institutionele, sociale en poëticale context te plaatsen;
(3) in staat om op een heldere manier te reflecteren op wat het betekent wetenschappelijke literatuurgeschiedenis te bedrijven en verschillende historische methoden en benaderingen met elkaar vergelijken;
(4) bekend met de achtergronden van onze eigen, hedendaagse visie op literatuur en cultuur .

Vaardigheden:
(1) Parate historische kennis
(2) Zelfstandig lezen
(3) Inzicht in de wisselwerking literatuur en culturele context

Rooster

Zie het rooster van de opleiding Nederlandse taal en cultuur

Onderwijsvorm

  • Hoorcollege (1 uur per week)

  • Werkcollege (1 uur per week)

  • Zelfstandige literatuurstudie (4 uur per week)

Studielast

Totale studielast: 140 uur

  • College-uren: 2 uur per week x 13 weken = 26 uur

  • Huiswerkopdrachten en voorbereiden college: 13 × 5 uur = 65 uur

  • Literatuurstudie en voorbereiden tentamen: 49 uur

Toetsing

  • Diagnostische toets (10%)

  • Schriftelijke opdrachten (20%)

  • Schriftelijk tentamen (70%)

Van alle onderdelen mag het cijfer niet lager dan een 5,5 zijn.

Om toelating te krijgen tot het schriftelijk tentamen dienen alle werkopdrachten voor de deadline ingeleverd te worden. Te laat ingeleverde opdrachten zijn onvoldoende.

Herkansing

  • Alleen het schriftelijke tentamen kan herkanst worden.

Blackboard

Er is een Blackboardcursus aanwezig. Via Blackboard worden studenten op de hoogte gehouden van lopende zaken en ontvangen ze specifieke informatie over onderdelen van de cursus. Zie Blackboard

Literatuur

Selectie uit de volgende historische overzichtswerken:

  • Ton Anbeek, Geschiedenis van de literatuur in Nederland, 1885-1985. Vijfde herziene druk Amsterdam 1999.

  • Hugo Brems, Altijd weer vogels die nesten beginnen. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1945-2005. Amsterdam, Bert Bakker, 2009.

  • Frans-Willem Korsten, Lessen in literatuur. Nijmegen, Vantilt, 2005.

  • M.A. Schenkeveld-van der Dusen (red.), Nederlandse literatuur. Een geschiedenis. Groningen, Nijhoff, 1996

  • Thomas Vaessens, Geschiedenis van de moderne Nederlandse literatuur. Nijmegen, Vantilt, 2013.

Selectie van primaire literatuur, onder meer:

  • Ferdinand Bordewijk, Blokken

  • Carry van Bruggen, Eva

  • Paul van Ostaijen, Bezette stad

  • Martinus Nijhoff, Vormen en ‘Awater’ (uit: Nieuwe gedichten)

  • Hendrik Marsman, Verzen en Tempel en Kruis

  • E. du Perron, Land van herkomst (selectie)

  • Maria Dermout, De tienduizend dingen.

  • Gerard Reve, De avonden

  • W.F. Hermans, Paranoia

  • Harry Mulisch, Het stenen bruidsbed

  • Jacq Firmin Vogelaar, Anatomie van een glasachtig lichaam (selectie)

  • Hafid Bouazza, Paravion

Een selectie Nederlandse poëzie- en romanfragmenten, essayistiek, theater en film van onder meer: Leopold, Bloem, J. Van Eyck, Joris Ivens, Theo van Doesburg, Hendrik de Vries, Jan Engelman, Slauerhoff, Arthur van Schendel, Jef Last, Menno ter Braak, E. Du Perron, Willem Elschot, Maria Vasalis, Gerrit Achterberg, Gerrit Kouwenaar, Lucebert, Jan Hanloo, Hugo Claus, Simon Vinkenoog, Constant Nieuwenhuys, Bert Haanstra, Hans Faverey, Jacq Firmin Vogelaar, Sybren Polet, Willem Brakman, Christiaan van Geel, K. Schippers, J. Bernlef, Rutger Kopland, Tonnus Oosterhoff, Cynthia McCleod, Peter Verhelst, Jeroen Mettes, Saskia de Coster.

Een selectie anderstalige poëzie- romanfragmenten, film en essayistiek van onder meer: Arthur Rimbaud, Paul Verlaine, Paul Mallarmé, F.T. Marinetti, August Stramm, Gottfried Benn, Tristan Tzara, André Breton, Louis Aragon, T.S. Elliott, James Joyce, Samuel Beckett, Henry Miller, Hannah Arendt.

Aanmelden

Voor reguliere hogerejaars bachelor- en masterstudenten geldt dat zij verplicht zijn zich tijdig in te schrijven via uSis voor de hoorcolleges en de werkgroepen. Voor alle andere studenten geldt dat de inschrijving verloopt via de studiecoördinator: de heer B.P.M. Dongelmans

Aanmelden Studeren à la carte en Contractonderwijs

N.v.t.

Contact

Voor inhoudelijke vragen omtrent deze cursus kun je contact opnemen met Bram Ieven, Nederlandse Taal en Cultuur, P.N. van Eyckhof 1 (WSD-complex, gebouw 1167, kamer 2.04b) – 071-5271308.

Voor praktische vragen kun je je wenden tot het secretariaat van de Opleiding Nederlandse Taal en Cultuur/Neerlandistiek. Dit valt onder de Onderwijsadministratie P.N. van Eyckhof 4, kamer 101A. Tel. 071 5272 2604. Het e-mail adres is: osz-oa-eyckhof@hum.leidenuniv.nl.