Toegangseisen
Studenten van de Master Economie van de Publieke Sector kunnen deelnemen aan het vak.
Beschrijving
Openbare Financiën gaat over de rol van de overheid bij de doelmatigheid (efficiëntie), doeltreffendheid (effectiviteit) en rechtvaardigheid (mate van gelijkheid) van de economie. Marktfalen kunnen ervoor zorgen dat de markt niet leidt tot een doelmatige of doeltreffende uitkomst. Daarnaast zorgt de markt niet automatisch voor gelijkmatige uitkomsten. De overheid kan via economisch beleid zorgen voor een meer doelmatige en/ of gelijkmatige uitkomst, maar kent ook het risico van overheidsfalen. In dit vak verkennen we de kansen en beperkingen van overheidsbeleid, het empirisch belang van verschillende mechanismen en welk beleid meer en minder kansrijk is om bepaalde maatschappelijke problemen aan te pakken. Deze kennis is essentieel om later in het beleid of het onderzoek grondige analyses te maken van staand beleid dan wel van mogelijke beleidsopties voor de toekomst.
Het vak bestaat enerzijds uit een reeks hoorcolleges over de rol van de overheid bij belangrijke maatschappelijke vraagstukken en hoe de Nederlandse overheid die rol heeft ingevuld. De kennis hierover wordt aan het eind van het vak getoetst middels een schriftelijk eindtentamen. Maatschappelijke relevante onderwerpen zijn onder meer een doelmatige en gelijkmatige inkomensverdeling, sociale verzekeringen tegen werkloosheid en arbeidsongeschiktheid en de financiering van het onderwijs en de zorg. We geven een overzicht van marktfalen en overheidsfalen die bij deze en andere maatschappelijke vraagstukken in Nederland (en daarbuiten) een rol spelen. Marktfalen die aan de orde komen zijn onder andere externaliteiten, asymmetrische informatie en marktmacht. Daarnaast zorgt de markt niet automatisch voor een gelijke verdeling van middelen en speelt de overheid een rol bij het stabiliseren van de economie.
Het vak bestaat anderzijds uit het schrijven van een concept ESB-artikel van maximaal 2.500 woorden, in kleine groepen studenten, dat bijdraagt aan het economisch-beleidsdebat op een maatschappelijk relevant onderwerp. Daarin wordt het maatschappelijk probleem kwantitatief geïllustreerd, wordt de rol van de overheid besproken en of en hoe het huidige beleid daarmee omgaat. Vervolgens bespreekt het artikel een of meerdere beleidsopties om het probleem (verder) te mitigeren en de relevante empirie wat betreft de effecten, inclusief eventuele kanttekeningen. De groepen geven een presentatie over hun ESB artikel en een andere groep leidt een korte discussie.
Leerdoelen
De student verkrijgt kennis over de rol van de overheid bij maatschappelijke vraagstukken, de instrumenten die de overheid daarbij tot haar beschikking heeft en hoe dat in Nederland is ingevuld, en de beperkingen van het ingrijpen door de overheid.
Na afronding van het vak:
Kan de student bij maatschappelijke vraagstukken aangeven welke marktfalen mogelijk een rol spelen, wat de rol is van de overheid en in hoeverre er daarbij ook risico's bestaan in termen van overheidsfalen.
Kan de student de belangrijkste elementen van de inkomsten- en uitgavenkant van de overheidsfinanciën, de begrotingscyclus en het regeerakkoord typeren, en deze relateren aan de verschillende rollen van de overheid.
Kan de student verschillende economische beleidsopties beoordelen in termen van doeltreffendheid (effectiviteit), doelmatigheid (efficiëntie) en rechtvaardigheid (gelijkmatige uitkomsten), inclusief de rol van uitvoerbaarheid (voor de burger en voor uitvoeringsorganisaties).
Kan de student een ESB-artikel ontwerpen en op een heldere en doordachte wijze kansrijke (alternatieve) beleidsvoorstellen om een maatschappelijk probleem op te lossen beargumenteren.
Kan de student beleidsaanbevelingen zowel mondeling als schriftelijk presenteren.
Op basis van deze leerdoelen onderkennen wij de volgende kernvaardigheden:
onderzoeken: het schrijven van een ESB-artikel vereist onderzoekvaardigheden.
analyseren: het schrijven van een ESB-artikel vereist het ontleden van situaties in hoofd- en bijzaken.
projectmatig werken: het schrijven van een ESB-artikel vereist een effectief en planmatig inzetten en overzien van tijd.
samenwerken: het schrijven van een ESB-artikel in groepsverband vereist het toewerken naar een gezamenlijk resultaat.
schriftelijk communiceren: in zowel de schriftelijke eindtoets als het ESB-artikel dient de student in begrijpelijke taal aan anderen de boodschap duidelijk te maken.
presenteren: bij de presentatie en discussie van het ESB-artikel dient de student de informatie helder over te brengen op het publiek.
maatschappelijke bewustzijn: de student wordt gestimuleerd na te denken over de belangrijke maatschappelijke vraagstukken waar de overheid voor staat, en de voor- en nadelen van mogelijke oplossingen.
reflecteren: door de discussie van de ESB-artikelen kunnen studenten reflecteren op hun eigen werk en dat van anderen.
zelfstandig leren: bij het schrijven van een ESB-artikel moet de student zelf op zoek gaan naar bronnen en informatie.
Rooster
Zie MyTimetable.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges
Aantal à 2 uur: 8
Namen docenten: Prof. dr. E.L.W. Jongen en Dr. J. Been
Vereiste voorbereiding door studenten: het bestuderen van de opgegeven literatuur. Op Brightspace wordt per college aangegeven wat de verplichte lesstof is.
Werkgroepen
Aantal à 2 uur: 3
Namen docenten: Prof. dr. E.L.W. Jongen en Dr. J. Been
Vereiste voorbereiding door studenten: het bestuderen van de opgegeven literatuur. Op Brightspace wordt per college aangegeven wat de verplichte lesstof is.
Toetsing en weging
De toetsing van het vak bestaat uit twee onderdelen:
1. De eindversie van het ESB-artikel en de discussie van een concept ESB-artikel van een ander team in de laatste week van het vak (50%).
2. Een schriftelijk eindtentamen (50%);
Tot de examenstof behoort de verplichte literatuur en hetgeen behandeld is tijdens de colleges. Beide onderdelen kunnen herkanst worden. Voor beide onderdelen dient een voldoende behaald te worden. De (deel)cijfers blijven gelden tot en met de herkansing van het vak in het lopende academisch jaar.
Regeling herkansen voldoendes
Op dit vak is de regeling herkansen voldoendes van toepassing (artikel 4.1.8 e.v. OER). Studenten die bij de eerste kans een voldoende eindcijfer hebben behaald, kunnen onder bepaalde voorwaarden het schriftelijke (eind)tentamen opnieuw afleggen op het reguliere herkansingsmoment. Kijk voor meer informatie op de website > tab ‘Rechtsgeleerdheid’ > ‘Voldoende herkansen’.
Literatuurlijst
Literatuur
- Leerboek: Stiglitz, J. en J. Rosengard, 2015, Economics of the Public Sector, 4e editie, International student edition, W.W. Norton & Company.
Dit boek wordt aangevuld met artikelen over de instituties in Nederland en het empirisch belang van verschillende mechanismen in Nederland, zoals de Miljoenennota, de Kansrijk beleid studies van de planbureaus en wetenschappelijke artikelen.
Inschrijven
Inschrijving voor het onderwijs en het tentamen verloopt in principe via MyStudymap. Heb je geen toegang tot MyStudymap (gaststudent) of ben je propedeusestudent, kijk dan hier onder het tabblad Rechtsgeleerdheid voor meer uitleg over de inschrijfprocedure in jouw situatie.
Contact
Vakcoördinator: Prof.dr. E.L. W. Jongen
Werkadres: kamer A 2.55, Kamerlingh Onnes Gebouw
Bereikbaarheid: afspraken met de docent kunnen worden gemaakt via een e-mail aan de vakcoördinator of via het secretariaat van de Afdeling Economie.
Telefoon: via secretariaat.
E-mail: e.l.w.jongen@law.leidenuniv.nl
Instituut/afdeling
Instituut: Fiscale en Economische Vakken
Afdeling: Economie
Kamernummer secretariaat: B2.07, Kamerlingh Onnes Gebouw
Telefoon secretariaat: +31 (0)71 – 527 7756 / 1571
E-mail: economie@law.leidenuniv.nl