Studiegids

nl en

Romeins Recht - Goederenrecht

Vak
2022-2023

Toegangseisen

Voor studenten van Rechtsgeleerdheid geldt dat zij het propedeusevak Romeins recht reeds moeten hebben behaald. Zie het kopje Verhouding tot het reguliere vak ‘Romeins recht’ (BA I) hieronder voor een nadere toelichting. Voor studenten van andere faculteiten gelden geen toegangseisen.

Beschrijving

Het Romeinse recht is het fraaiste monument dat Rome aan Europa heeft nagelaten. Dit geldt niet alleen voor de inhoud, maar ook voor de vorm die het recht heeft gekregen. Iedere keer dat een jurist naar een wetboek grijpt, is hij schatplichtig aan de Romeinse keizers. Dat is het resultaat van een historische ontwikkeling waarin het recht van een stadstaat veranderde in dat van een wereldrijk.

Het Romeinse privaatrecht in het bijzonder vormt de verbindende schakel tussen het privaatrecht van de Europese landen. Alle codificaties daarvan bouwen voort op de structuur en begrippen van het Romeinse vermogensrecht, dat tot de negentiende eeuw werd beschouwd als het ‘gemeenschappelijke recht’ (ius commune). Een inleiding op het Romeinse vermogensrechtelijke systeem is een goede inleiding op de structuur van het Nederlandse vermogensrecht. Maar nog belangrijker: het is een voorwaarde voor begrip van het privaatrecht van de andere Europese landen.

In deze cursus wordt aandacht besteed aan de onderdelen van het Romeinse privaatrecht die nog steeds betekenis hebben voor het moderne recht. Hierbij wordt jaarlijks gewisseld tussen het goederenrecht en het verbintenissenrecht. In 6 hoorcolleges en werkgroepen komt in het collegejaar 2022-2023 het goederenrecht aan bod. Het onderwijsprogramma ziet er als volgt uit:

  • Week 1: de aard van eigendom en absolute rechten (zakelijke rechten en persoonlijke rechten, eigendom en beperkte rechten, mede-eigendom, wijzen van eigendomsverkrijging).

  • Week 2: bezit, bezitsbescherming en bezitsverschaffing (de rol van bezit in het bewijs van eigendom, bezitsinterdicten, bezit en houderschap, corporele en incorporele bezitsverschaffing).

  • Week 3: overdracht en titel (algemene leerstukken, in iure cessio en mancipatio, damnatielegaat en vindicatielegaat, voldoeningstitel).

  • Week 4: verkrijgende verjaring (verjaring in het algemeen en de actio Publiciana, usucapio a domino en praetorisch eigendom, vereisten van de usucapio non a domino, vereisten van de praescriptio).

  • Week 5: beperkte genotsrechten (gesloten stelsel van beperkte rechten, erfdienstbaarheid, vruchtgebruik en gebruik en bewoning, erfpacht en opstal).

  • Week 6: zekerheidsrechten (paritas creditorum, voorrecht, zekerheid, fiducia, pandrecht, hypotheek, tenietgaan, accessoriëteit, zaaksgevolg, prioriteit en zuivering).

Het 7e hoorcollege gaat tot slot in op de staatkundige ontwikkeling die het Romeinse rijk heeft doorlopen om te komen tot een codificatie. Daarnaast wordt de receptie in West-Europa behandeld. Deze herontdekking van het Romeinse recht heeft ertoe geleid dat het Romeinse fenomeen van een wetboek én de inhoud daarvan duurzamer zijn gebleken dan brons.

Verhouding tot het reguliere vak ‘Romeins recht’ (BA I)
In het propedeusevak ‘Romeins recht’ wordt jaarlijks gewisseld tussen twee varianten, waarbij in het ene jaar het Goederenrecht en in het andere jaar het Verbintenissenrecht wordt onderwezen. Het keuzevak ‘Romeins Recht – Goederenrecht’ is toegankelijk voor studenten Rechtsgeleerdheid die als propedeusevak de verbintenisrechtelijke variant van het vak Romeins recht hebben gevolgd en met goed gevolg hebben afgerond, en die nu de goederenrechtelijke variant als keuzevak willen volgen. Dit betekent ook dat studenten die (voor 2018) het tentamen Historische Ontwikkeling van het Recht met goed gevolg hebben afgelegd NIET in aanmerking komen voor dit keuzevak.

NB. Wanneer u zich inschrijft voor dit keuzevak gaat u ermee akkoord dat de onderwijsadministratie van de rechtenfaculteit (het OIC) controleert of u het propedeusevak Romeins recht reeds met goed gevolg heeft afgerond en over welke variant u tentamen hebt afgelegd.
Keuzevakstudenten van andere faculteiten

Het keuzevak ‘Romeins Recht – Goederenrecht’' is ook toegankelijk voor studenten van andere faculteiten. De cursus kan zonder enige voorkennis van het Romeinse recht worden gevolgd.

Leerdoelen

Doel van het vak:

  • Het verkrijgen van kennis en inzicht in de beginselen van het Romeinse staatsrecht.

  • Het verkrijgen van kennis en inzicht in het systeem van het Romeinse vermogensrecht, in het bijzonder het goederenrecht.

  • Het verkrijgen van kennis en inzicht in het proces van doorwerking van het Romeinse publiek- en privaatrecht in moderne rechtsstelsels.

Na afronding van het vak heeft u de volgende kwalificaties verworven:

  • U kunt de belangrijkste Romeinse staatsinstellingen, staatstheorieën en rechtsbronnen benoemen en hun onderlinge relatie duiden, alsmede hun ontwikkeling en doorwerking door de receptie van het Romeinse recht verklaren.

  • U bent in staat om de elementaire leerstukken van het Romeinse erfrecht te benoemen en in een systematisch kader te plaatsen.

  • U kunt de structurele elementen van het Romeinse eigendomsbegrip benoemen en in een systematisch kader plaatsen.

  • U bent in staat om de structurele elementen van de Romeinse leerstukken van bezit, bezitsbescherming en bezitsverschaffing te benoemen en in een systematisch kader te plaatsen.

  • U kunt de structurele elementen van het Romeinse systeem van overdracht en de rol van het titelbegrip benoemen en in een systematisch kader plaatsen.

  • U bent in staat om de structurele elementen van de Romeinsrechtelijke regeling van verkrijgende verjaring te benoemen en in een systematisch kader te plaatsen.

  • U kunt de structurele elementen van de verschillende Romeinsrechtelijke beperkte genotsrechten benoemen en in een systematisch kader plaatsen.

  • U bent in staat om de structurele elementen van de verschillende Romeinse vormen van zekerheid te benoemen en in een systematisch kader te plaatsen.

  • U kunt een eenvoudige casus naar Romeins goederenrecht oplossen.

Rooster

Zie MyTimetable.

Onderwijsvorm

Hoorcolleges

  • Aantal à 2 uur: 7.

  • Namen docenten: prof. mr. E. Koops

  • Vereiste voorbereiding door studenten: bestuderen van de studiestof die in de Leidraad per week is aangegeven.

  • Het hoorcollege dient ter ondersteuning, aanvulling en correctie van de verplichte studiestof en is geen vervanging voor de bestudering hiervan.

Werkgroepen

  • Aantal à 2 uur: 6

  • Namen docenten: nader bekend te maken.

  • Vereiste voorbereiding door studenten: bestuderen van de in de leidraad per week aangegeven verplichte studiestof en het voorbereiden van opgaven daarover.

Toetsing

  • Tentamen: 3 uur

  • Nabespreking: 2 uur

Toetsing

Toetsvorm(en)

  • Schriftelijk tentamen, bestaande uit 30 meerkeuzevragen en één open vraag. Bij de berekening van het cijfer tellen de meerkeuzevragen mee voor 80% en de open vraag voor 20%. Er wordt een gokcorrectie toegepast.

Examenstof
Tot de examenstof behoort de verplichte literatuur, het werkboek en hetgeen behandeld is tijdens hoorcollege, werkgroep en tijdens eventuele andere onderwijsvormen.

Regeling herkansen voldoendes
Op dit vak is de regeling herkansen voldoendes van toepassing (artikel 4.1.8.1 e.v. OER). Studenten die bij de eerste kans een voldoende eindcijfer hebben behaald, kunnen onder bepaalde voorwaarden het schriftelijke (eind)tentamen opnieuw afleggen op het reguliere herkansingsmoment. Om een voldoende te kunnen herkansen, dienen studenten eerst om toestemming te vragen bij het OIC. Kijk voor meer informatie op de studentensite onder ‘Inschrijven voor vakken en tentamens’ > ‘Toestemming voldoende herkansen’.

Literatuur

Verplicht studiemateriaal
Literatuur:

  • J.H.A. Lokin en F. Brandsma, Prota - Vermogensrechtelijke leerstukken aan de hand van Romeinsrechtelijke teksten, 10e druk, Den Haag: Boom Juridische Uitgevers 2016.

  • W.J. Zwalve, Beknopte geschiedenis van het Romeinse recht, Den Haag: Boom Juridische Uitgevers 2004.

Leidraad:
De leidraad voor dit vak zal tijdig ter beschikking worden gesteld via Readeronline en als pdf via Brightspace.

Aanmelden

U kunt zich voor dit keuzevak alleen aanmelden door een e-mail te sturen aan het secretariaat van de vakgroep Rechtsgeschiedenis (rechtsgeschiedenis@law.leidenuniv.nl).

Contact

  • Vakcoördinator: Prof. Mr. Egbert Koops

  • Werkadres: KOG, Steenschuur 25, Leiden, kamer A3.10

  • Telefoon: 071 527 6851

  • E-mail:

Instituut/afdeling

  • Instituut: Metajuridica

  • Afdeling: Rechtsgeschiedenis

  • Kamernummer secretariaat A3.14

  • Openingstijden: maandag en donderdag van 9.00-15.00 uur en dinsdagochtend van 09.00-13.00 uur

  • Telefoon secretariaat: 071 527 7442

  • E-mail: rechtsgeschiedenis@law.leidenuniv.nl

Opmerkingen

Indien er van overheidswege (corona-)beperkingen worden opgelegd, is deze vakbeschrijving onderhevig aan wijzigingen.